در سال ۲۰۱۴، زمانی که با خطرات مرتبط با حرفه‌ام در کشورم مواجه شدم، ناچار شدم به یکی از کشورهای جنوب آسیا پناه ببرم. در شرایطی که هیچ کشور غربی آمادگی پشتیبانی از من را نداشت، سفارت سوئیس امکان جدیدی را پیش روی من گذاشت و ما آن زمان با مفهوم ویزای بشردوستانه سوئیسی آشنا شدیم. حدود بیست روز پس از درخواست، ویزای بشردوستانه توسط سفارت سوئیس صادر شد و ما چندی بعد وارد سوئیس شدیم. پس از سقوط افغانستان به دست طالبان در سال ۲۰۲۱، من با افراد بسیاری که در معرض خطرات جدی بودند برای اخذ ویزای بشردوستانه همکاری کردم. تجربیاتی که من از طی این مراحل داشتم بی‌فایده نبود و من توانستم در این زمینه بیشتر یاد بگیرم. از میان ده‌ها پرونده‌ای که با آنها کار کردم، سه خانواده توانستند در دو سال اخیر ویزای بشردوستانه دریافت کنند.
اعطای ویزای بشردوستانه سوئیس بستگی به شرایط فرد پناهجو دارد و مختص به کشورهای خاصی نیست. افرادی از همه کشورها که در معرض خطرات جدی یا شرایط سخت خاصی قرار دارند، می توانند برای درخواست ویزا بشردوستانه اقدام کنند.
از آنجایی که سوئیس سفارتی در افغانستان ندارد، درخواست ویزای بشردوستانه مستقیماً از افغانستان امکان‌پذیر نیست. افرادی که جان‌شان در خطر جدی باشد و دلایل کافی برای اثبات این موضوع دارند، می‌توانند از طریق سفارت‌های سوئیس در کشورهای همسایه مثل ایران یا پاکستان اقدام کنند. ایرانیان هم می‌توانند در تهران درخواست دهند، اما شانس تایید درخواست‌شان به عنوان فردی در معرض خطر جدی، به دلیل شرایط سیاسی ایران و نگرش سوئیس به این شرایط، اندک است.
قبل از اینکه شخصی بخواهد برای ویزای بشردوستانه اقدام کند و بدون اطمینان از نتیجه، خطراتی را به جان خریده و کشور خود را ترک کند، یک فرآیند ارزیابی اولیه وجود دارد. شخص متقاضی یا خویشاوندان او می‌توانند با ارسال درخواست غیررسمی به نمایندگی سوئیس یا به دبیرخانه مهاجرت در برن، احتمال موفقیت درخواست ویزای بشردوستانه را مورد ارزیابی قرار دهند. این خدمات برای کسانی است که در کشورهایی فاقد سفارت سوئیس زندگی می کنند. با این حال، ارزیابی اولیه هرچند مثبت باشد، تضمینی رسمی برای صدور ویزای بشردوستانه نیست.
در قسمت دریافت ویزای بشردوستانه، کیس هایی با دلایل مشخص و شخصی بیشترین شانس را دارند. مثلاً افرادی که مستقیماً به خاطر فعالیت‌های حقوق بشری، خبرنگاری، فرهنگی یا سیاسی خود در خطر جدی قرار دارند. کیس‌هایی با دلایل کلی و عمومی، مانند اظهاراتی مبنی بر ناامنی عمومی، تعلق داشتن به گروه قومی مذهبی خاص، بی سرپرست بودن، مریض بودن و نیاز به مراقبت پزشکی یا شغل های مثل راننده ای در سازمان خارجی، کارمند وزارت یا اعضای خانواده شخص پناهنده در سوئیس مثل پدر و مادر، خواهر و برادر، بدون داشتن دلیل مشخص و شخصی از خطر، اغلب شانسی برای دریافت ویزای بشردوستانه ندارند.
داشتن پاسپورت از کشور مبدا برای دریافت ویزای بشردوستانه بسیار مهم است و اگر شخصی از سفارت سوئیس ویزا دریافت کند، روند خروج او از کشوری که در آن قرار دارد، آسان‌تر خواهد شد. با این حال، در مواردی که افراد به طور غیرقانونی از کشور خود خارج شده و فاقد پاسپورت هستند، سفارت‌های سوئیس ممکن است با صدور مدرکی خاص که جایگزین پاسپورت میشود، به آنها امکان خروج قانونی را بدهند. با وجود این، سوئیس هیچ ضمانتی برای خروج فرد از کشور ثالث نمی‌دهد و این مدارک در برخی کشورها ممکن است پذیرفته نشود، که در نتیجه ممکن است حاکمان آن کشورها مانع از خروج شخص شوند. با این حال، مواردی وجود دارد که اتباع افغانستان پس از دریافت ویزای بشردوستانه، بدون داشتن پاسپورت با پرداخت مبالغ هنگفت برای دریافت ویزای خروج از پاکستان به سوئیس آمده‌اند.
خودم به عنوان فیمساز سال ۲۰۱۴ وارد سوئیس شدم. در آن زمان شخصی که گویا نویسنده بود همزمان با ما درخواستش مورد قبول واقع شد. افرادی که اخیرا آمده اند، نویسنده، وکیل، افراد عضو سازمان امنیت ملی دولت قبلی افغانستان، خبرنگار و فعال حقوق بشر بودند.
بهترین زمان برای گرفتن وقت ملاقات زمانی است که بدانید واقعاً شرایطش را دارید، متن درخواست آماده باشد و مدارک ثبوتی دسته‌بندی شده باشند. بسیاری از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و اینستاگرام پیام هایی ارسال می کنند که به دنبال وبسایت سفارت های سوئیس در ایران و پاکستان میگردند و یا از ما فرم‌های درخواست ویزای بشردوستانه می خواهند؛ باید توجه داشت که فرم مخصوصی برای ویزای بشردوستانه وجود ندارد و تماس‌های فوری و شفاهی با ادعای خطر جانی بدون آمادگی قبلی از سوی سفارت سوئیس جدی گرفته نخواهد شد.
برای آماده‌سازی یک درخواست ویزای بشردوستانه موثر، توصیه میشود حداقل یک ماه زمان برای کامل کردن پرونده صرف شود. در متن درخواست باید تمام جزئیات شرایط و خطرات مواجهه شده به طور کامل آورده شود. مواردی که شاید برای درخواست‌دهنده عادی به نظر برسند، برای دبیرخانه مهاجرت حائز اهمیت هستند تا بتوانند خطرات را به درستی ارزیابی کنند. درخواست باید با معرفی دقیق فرد آغاز و به تشریح خطرات جدی ادامه یابد و سپس با گزارشی از وضعیت فعلی و فوری در کشور ثالث به پایان برسد. مهم است که توجه داشته باشید فرآیند درخواست برای ویزای بشردوستانه در سوئیس با کشورهایی مثل استرالیا و کانادا متفاوت است. نمی‌توانید فقط با یک ایده خطر در ذهن، به یک دفتر خدمات کامپیوتری مراجعه کنید و انتظار داشته باشید که درخواست ویزا به زبان انگلیسی برای شما نوشته شود. این روش برای سوئیس کارآمد نیست.
به طور قطع، داشتن یک وکیل پناهندگی کارکشته و با تجربه در زمینه‌ی امور ویزاهای بشردوستانه می‌تواند به عنوان یک عامل مهم و موثر در پروسه دریافت ویزای بشردوستانه عمل کند، هرچند داشتنش الزامی نیست. این امر به ویژه زمانی حائز اهمیت است که درخواست ویزا در مراحل اولیه توسط دبیرخانه مهاجرت رد شده باشد. یک وکیل پناهندگی مجرب قادر است که از مرحله رد اولیه درخواست تا مراحل تجدید نظر در دادگاه اداری فدرال، تمامی فرآیندها را به عهده گیرد. دلیل این امر آن است که وکلای متخصص در حوزه پناهندگی دارای دانش و درک عمیقی از نحوه متقاعدسازی مسئولین مربوط به پناهندگی یا دادگاه‌های اداری فدرال هستند، دانشی که تنها از طریق سال‌ها تجربه و تخصص عملی قابل کسب است و به آنها امکان می‌دهد تا با قاطعیت و مهارت برای حقوق فرد متقاضی ویزای بشردوستانه دفاع کنند.
در برخی از ایمیل‌هایی که از سفارت سوئیس در پاکستان و ایران دریافت کردیم، به نظر می‌رسد که وجود حداقل یک عضو خانواده یا خویشاوند در سوئیس به عنوان یک شرط الزامی برای دریافت ویزای بشردوستانه مطرح شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد درخواست‌های اولیه برای تعیین وقت ملاقات به همین دلیل رد شده‌اند، چرا که متقاضیان معیارهای تعیین شده را برآورده نکرده‌اند. با این حال، واقعیت این است که افرادی نیز هستند که بدون داشتن هیچ خویشاوند یا عضو خانواده‌ای در سوئیس، موفق به دریافت ویزای بشردوستانه شده‌اند. این موضوع را می‌توانم با تجربه شخصی خود و دو خانواده دیگر که می‌شناسم و هیچ ارتباط اجتماعی پیشینی با سوئیس نداشته‌اند، تایید کنم؛ همگی ما توانسته‌ایم ویزای بشردوستانه دریافت کنیم.
در صورت پیش آمدن سوالات بیشتر از سوی خوانندگان، این گزارش با استفاده از اطلاعات ارائه شده توسط مرتضی شاهد به‌روزرسانی خواهد شد.
برای افغانستانی ها و با توجه به وضعیت کنونی بعد از آگوست ۲۰۲۱ و حاکمیت طالبان بر افغانستان، معیارهای زیر باید برآورده شود:
سرانجام، افراد متقاضی باید افغانستان را ترک کنند. امکان صدور ویزای بشردوستانه برای افرادی که قادر به ترک کشور نیستند، وجود ندارد.
برای اقدام رسمی ویزای بشردوستانه، متقاضیان باید به طور مستقیم با نمایندگی سوئیس در خارج از کشور تماس گرفته و وقت ملاقات دریافت کنند. درخواست باید شخصاً در نمایندگی سوئیس در ایران یا پاکستان ارائه شود. بهتر است درخواست وقت ملاقات از طریق ایمیل انجام شود. آدرس و ایمیل نمایندگی های سوئیس را می توانید در وبسایت دیپارتمان امور خارجی سوئیس جستجو کنید:وبسایت دیپارتمان امور خارجی سوئیس
محتوای درخواست تعیین وقت ملاقات باید شامل اطلاعات زیر باشد:
تمام مدارکی که به زبان آلمانی، فرانسوی یا ایتالیایی نباشند، باید توسط یک مترجم رسمی به یکی از این زبان‌های رسمی سوئیس یا به انگلیسی ترجمه شوند.
۴. نامه درخواست ویزای بشردوستانه
این نامه باید به زبان آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی یا انگلیسی نوشته شود.وضعیت افراد باید به طور دقیق در آن توضیح داده شود تا سفارت سوئیس تمام اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری را داشته باشد. اطلاعات شفاهی مورد توجه قرار نخواهد گرفت. لطفاً پاسخ‌های خود به سوالات زیر را همراه با درخواست به سفارت سوئیس تحویل دهید:
لینک اطلاعات ویزای بشردوستانه صلیب سرخ سوئیس
Photo by ConvertKit on Unsplash